Οστρόβσκι, Αλεξάντρ Νικολάγεβιτς

(Aleksandr Nikolayevich Ostrovsky, Μόσχα 1823 – Στσελύκοβο, Κοστρόμα 1886). Ρώσος θεατρικός συγγραφέας. Γεννήθηκε στο Ζαμοσκβορέτσιε, τη συνοικία της παλιάς Μόσχας, όπου κατοικούσαν οι έμποροι, ένα περιβάλλον που γνώρισε κατά βάθος, όταν, αφού εγκατέλειψε τις νομικές σπουδές του, εργάστηκε ως υπάλληλος στο Εμπορικό Δικαστήριο της Μόσχας. Από την εμπειρία αυτή ο Ο. άντλησε το υλικό των πιο σημαντικών θεατρικών του έργων. Άρχισε να δημοσιεύει το 1847 και το 1851 άφησε τη θέση του για vα αφιερωθεί ολοκληρωτικά στη συγγραφική δημιουργία. Έγινε αμέσως ευρύτερα γνωστός με την κωμωδία Μεταξύ μας συνεννοούμεθα, που δημοσιεύτηκε το 1850 στη σλαβόφιλων τάσεων επιθεώρηση Ο Μοσχοβίτης. Ο Ο. έγραψε περίπου 50 θεατρικά έργα, άνισης αξίας, στα οποία καθρεφτίζεται όχι μόνο το περιβάλλον των εμπόρων, αλλά και η τάξη της γραφειοκρατίας, των ευγενών και του θεατρικού κόσμου (Η φτωχή αρραβωνιαστικιά, 1852, Η φτώχεια δεν είναι ελάττωμα, 1854, Θέση με απολαβές, 1857, Κι ο πιο πονηρός την παθαίνει, 1868, Το δάσος, 1871, Φταίχτες χωρίς φταίξιμο, 1883). Πρέπει να αναφερθούν και τα ιστορικά δράματα, μεταξύ των οποίων Ο ψευδο-Δημήτριος (1867, πρώτη παράσταση 1872) και ο θεατρικός μύθος Το κορίτσι του χιονιού (1873) που ανεβάστηκε στη σκηνή με μουσική Τσαϊκόφσκι και διασκευάστηκε σε όπερα από τον Ρίμσκι-Κόρσακωφ το 1882. Στο πιο χαρακτηριστικό τμήμα του το έργο του Ο. καθρεφτίζει το μπιτ (λέξη που δύσκολα μεταφράζεται και με την οποία εννοείται η καθημερινή ζωή, τα ήθη, η ατμόσφαιρα μέσα στην οποία ζει μια τάξη ή ένα κοινωνικό στρώμα) των Ρώσων εμπόρων, και αν και συνεχίζει την κριτική παράδοση του Γκόγκολ στη στάση του απέναντι σε μια πραγματικότητα ηθικά ξεπεσμένη και ανθρωπιστικά καθυστερημένη, απομακρύνεται από το υπερβολικό γκροτέσκ ύφος του Γκόγκολ για να παρουσιάσει επιφανειακά χωρίς πάθος το θέμα του. Για τον Ο. το κακό είναι μια δύναμη που ενεργεί καταστροφικά σε όποιον δυναστεύεται από αυτό πριν ακόμα επιδράσει σε εκείνον εναντίον του οποίου ασκείται, και τα δράματα του έχουν ως βασικό τους θέμα μια σύγκρουση «δήμιων» και «θυμάτων». Ανάμεσα στους «δήμιους» την πρώτη θέση έχει ο «σαμοντούρ», ο μικρός τύραννος, ο στενοκέφαλος και αγροίκος, που βασανίζει τα ανυπεράσπιστα πλάσματα του οικογενειακού του περιβάλλοντος. Στενά δεμένο με τη ρωσική πραγματικότητα, όπως αυτή εμφανίζεται μεταξύ του 1840 και του 1890, το έργο του Ο. περιλαμβάνει κάποτε αληθινά αριστουργήματα, όπως Η μπόρα (1860· εκδόθηκε το 1871), που χαρακτηρίζεται ως το καλύτερο δραματικό του έργο. Άλλωστε στον Ο. ανήκει η τιμή –χωρίς να υποτιμηθεί η συνεισφορά των Γκριμπογέντωφ, Γκόγκολ και Πούσκιν– της δημιουργίας ενός γνήσιου ρωσικού θεάτρου.